Чӑваш Енри паллӑ ҫыравҫӑ, Чӑваш АССР тата Раҫҫей Федерацийӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Аркадий Лукин ҫуралнӑранпа паян, пуш уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, 90 ҫул ҫитет. Ҫавна май Элӗкри тӗп вулавӑшра «Аркадий Лукин – чӑваш поэчӗ» поэзи сехечӗ иртнӗ. Аркадий Лукинӑн пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе библиотека ӗҫченӗсем паллаштарнӑ. Уяв каҫӗнче ентешӗн сӑввисемпе чӑваш композиторӗсем хайланӑ юрӑсем те янӑранӑ.
Аркадий Лукин Элӗк районӗнчи Лутра Пакӑш ялӗнче 1934 ҫулхи пуш уйӑхӗн 17-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Шкул пӗтерсен район хаҫатӗнче ӗҫленӗ. Тӗп комсомол шкулӗнче журналистика курсӗнче тата СССР Писательсен союзӗн Аслӑ литература курсӗнче вӗреннӗ. Унтан Чӑваш кӗнеке издательствинче консультантра тата аслӑ редакторта, «Тӑван Атӑл» тата «Ялав» журналсенче ӗҫленӗ.
Пуш уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Элӗк районӗнчи тӗп вулавӑшра вулакансем чӑваш ҫыравҫисемпе тӗл пулнӑ. Мероприятие Чӑваш Енӗн наци библиотеки тата Чӑваш Енри профессионал писательсен союзӗ йӗркеленӗ. Тӗлпулӑва Элӗкри И.Я. Яковлев ячӗллӗ вӑтам шкулта вӗренекенсене, кӗнеке вулама юратакан ытти ҫынна йыхравланӑ.
Вулакансемпе тӗл пулма чӑваш халӑх поэчӗ Светлана Асамат; Людмила Сачкова писатель, публицист, драматург; Лидия Сарине писатель, Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ; Раиса Воробъева писатель, педагог пырса ҫитнӗ.
Хӑнасене кӗтсе илме хатӗрленсе вулавӑшра чӑваш писателӗсен ҫӗнӗ кӗнекисемпе паллаштаракан «Ҫӗнӗ кӗнеке – ҫӗнӗ тӗнче» курав хатӗрленӗ.
Геннадий Исаков орнитолог-ӑсчах пӗлтернӗ тӑрӑх, юлашки 5 ҫулта республикӑра кураксем сахалланнӑ. Шупашкартан 8 ҫухрӑм радиусра вӗсен колонине тупма та ҫук иккен.
«5 ҫулта Чӑваш Енре 102 ял-салара кураксен 132 колонийӗ ҫухалнӑ», - ҫапла пӗлтерет орнитолог. 2019 ҫулта ӑсчахсем 474 ялта кураксен 546 кӗтӗвӗ пулнине палӑртнӑ. Кӑҫал ку хисеп 414 таран ҫитнӗ, кураксен кӗтӗвне 372 ялта асӑрханӑ. Кураксем ытларах Етӗрне, Элӗк, Шупашкар округӗсенче ҫухалнӑ. Ытларахӑшӗ – пӗчӗк кӗтӳсем. Чи пысӑк ҫухалнӑ кӗтӳ Йӗпреҫ оругӗнчи Ҫӗрӗклӗ ялӗнче пулнӑ. Унта 125 йӑва пӗтнӗ.
Пуш уйӑхӗн 7-мӗшӗнче РСФСР искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, РСФСР халӑх артисчӗ Борис Марков ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнӗ.
Вӑл хальхи Элӗк муниципаллӑ округӗнчи Хитекушкӑнь ялӗнче 1924 ҫулта ҫуралнӑ. Чӑваш патшалӑх педагогика училищинче скрипкӑпа, гитарӑпа, мандолинӑпа тата балалайкӑпа выялма вӗреннӗ. 1945 ҫулта ӑна ГИТИСӑн Чӑваш актер студийӗн виҫҫӗмӗш курсне вӗренме илнӗ. 1947 ҫулта вӑл Чӑваш академи драма театрне ӗҫе илнӗ. Унта вӑл 1954 ҫулччен тӑрӑшнӑ.
1959 ҫулта Чӑваш академи драма театрӗн тата симфони оркестрӗн никӗсне тӗпе хурса Чӑваш патшалӑх музыкӑпа драма театрӗ (халӗ — Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗ) уҫӑлать. Ӑна пуҫарса яраканни тата пӗрремӗш илемлӗх ертӳҫи Борис Марков пулнӑ. 1960 ҫулта Фёдор Павловӑн «Шыварманьне» лартать. Вӑл — чӑвашсен пӗрремӗш опери.
Борисом Семенович 30 ытла опера, оперетта, музыка камичӗ лартнӑ.
Борис Семенович пурнӑҫран 1977 ҫулхи пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнче уйрӑлса кайнӑ.
Шупашкарта ун ячӗпе урам хисепленет. Вӑл пурӑннӑ Ленин урамӗнчи 14-мӗш ҫурт ҫине асӑну хӑми вырнаҫтарнӑ. 2010 ҫулта Эле тӑрӑхӗнчи Тавӑтри вӑтам шкула ентешӗн ятне панӑ.
Пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнчи мониторинг кӑтартнӑ тӑрӑх, халӑхран 1 литр сӗте 22,6 тенкӗпе пуҫтараҫҫӗ. Пӗлтӗр ку вӑхӑтра хак 22,4 тенкӗпе танлашнӑ. Апла сӗт хакӗ 20 пус ӳснӗ.
Пӗлтӗр пуш уйӑхӗнче Раҫҫейӗпех халӑхран пухакан сӗт хакӗ чакнӑ. Ҫакна санкцисем пулнипе, суту-илӳре сӗт юр-варӗ нумайланнипе, халӑх сӗт-турӑх таврашне сахалрах туянма пуҫланипе сӑлтавланӑ. Кайран вара ҫулла ҫитнӗ - ӗнесем симӗс курӑк ҫине тухса сӗт ытларах антарма тытӑннӑ. Ҫакна пула та хак чакнӑ.
Хальхи вӑхӑтра Элӗк, Комсомольски, Сӗнтӗрвӑрри округӗсенче сӗтшӗн ытларах тӳлеҫҫӗ - 1 литршӑн 26 тенкӗ таран. Чи пӗчӗк хаксем - Йӗпреҫ, Пӑрачкав, Шӑмӑршӑ, Вӑрмар округӗсенче: унта пӗр литр сӗте 19 тенкӗрен пуҫласа 21 тенкӗ таран хакпа туянаҫҫӗ.
Тӗнче тетелӗнче Элӗк округӗнчи Ман Вылӑра ҫынна масар ҫине ҫунапа сӗтӗрнине кӑтартакан сӑнӳкерчӗк анлӑ сарӑлнӑ. Ҫула мӗншӗн хырман? Прокуратура тӗрӗсленӗ.
Пӗр ҫемьере ватӑ арҫын чирлесе выртнӑ хыҫҫӑн вилнӗ. Вӑл нумай ҫул трактористра ӗҫленӗ. Ҫав кун шӑпах юр нумай ҫунӑ. Тӑванӗсем ҫул хырма ыйтса вырӑнти администрацие шӑнкаравланӑ. Малтан лешсем шантарнӑ. Кайран пуҫлӑх телефона тытма пӑрахнӑ.
Прокуратура палӑртнӑ тӑрӑх, администраци ҫын пытарнине пӗлнӗ. Анчах ҫул хырас тесе ним те туман. Ведомство Элӗк округӗн администрацийӗ тӗлӗшпе представлени ҫырнӑ.
Элӗк районӗнчи Чӑрӑшкассинче ҫуралнӑ, Шупашкарта пурӑнакан Мария Семёнова ӗҫсӗр ларма пултараймасть. «Чӑнах калатӑп. Пӗртте суймастӑп. Ирпе тӑрсан пит-куҫа ҫуса тирпейлесе хама йӗркене кӗртетӗп те ӗҫе пуҫӑнатӑп. Чи малтан эпӗ палассене пылесоспа тасатса тухатӑп», — каласа кӑтартнӑ кинемей Вера Иванова журналиста.
86 ҫулти пенсионер хӑй вӑхӑтӗнче Шупашкарти заводсенчен пӗринче ОТК контролерӗ пулса тӑрӑшнӑ. Ҫемье ҫавӑрман, ачи-пӑчи ҫук. Халӗ ӑна Шупашкар хулинчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен комплекслӑ центрӑн социаллӑ ӗҫченӗ пулӑшса тӑрать. «Вӑл мана валли лавккаран апат-ҫимӗс туянса килсе парать. Ыттине эпӗ хамах тӑватӑп», — чунне уҫса калаҫнӑ кинемей.
86-ри Мария Семёнова ҫыхма пӗлмен япала ҫук. Палас таранах ҫыхать вӑл. Чӑлха-нуски пирки калама та кирлӗ мар.
«Манӑн атте вӑрҫӑра вилнӗ. Тӑванӑн ывӑлӗ Афган вӑрҫинчен сусӑрланса таврӑннӑ. Турӑ мана салтаксене пулӑшма хушнӑ пуль», — тесе кинемей салтаксем тата пуҫне хунӑ салтаксен ачисем валли нуски тата алсиш ҫыхса тултарнӑ.
Чӑваш Енӗн Регион управленийӗн центрӗ муниципалитетсен тӳри-шари халӑх тетелӗсенчи хӑйсен страницисене епле тытса пынине ишкернӗ.
Хула пуҫлӑхӗсенчен Шупашкар хулин администрацийӗн пуҫлӑхӗ Денис Спирин малти вырӑнта, муниципаллӑ округсенчен — виҫӗ районӑн: Патӑрьелти Рудольф Селиванов, Ҫӗрпӳри Алексей Иванов тата Пӑрачкаври Евгений Лебедев.
Вӗсем ҫынсен ыйтӑвӗсене хастаррӑн хуравлаҫҫӗ, муниципалитета епле аталантарассипе ҫынсене вӑхӑтра паллаштарса тӑраҫҫӗ.
Чи хастар пилӗк пуҫлӑх шутне ҫавӑн пекех Элӗк округӗн пуҫлӑхӗ Александр Терентьев тата Комсомольски округӗн пуҫлӑхӗн Николай Раськин лекнӗ.
Ҫак эрнере Элӗк муниципаллӑ округӗнчи Чӑваш Сурӑмӗнче вӗренӳ отраслӗнчи тӳре-шара пуҫтарӑннӑ. Унта шкулсен директорӗсем, ача пахчисен заведующийӗсем, вӗренӳ пайӗн методисчӗсем пухӑннӑ.
Канашлу ирттернипе пӗрлех шкулти учительсен уҫӑ урокӗсенче пулнӑ.
«Эпир вара вӗсене тивӗҫлӗн кӗтсе илме тӑрӑшрӑмӑр, Ҫӗнӗ ҫул хавхаланӑвне те парнелес терӗмӗр. Ҫавӑнпах Хӗл Мучипе Юр пике хӑнасене парнесем парса савӑнтарчӗҫ», — тесе хыпарланӑ Чӑваш Сурӑм шкулӗнче ӗҫлекен Алина Петрова халӑх тетелӗнче.
Элӗк муниципалитет округӗнчи Чулкаҫ ялӗнче пурӑнакан Андрей Аркадьев ҫак кунсенче 100 ҫул тултарнӑ. Вӑл Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине хутшӑннӑ.
Андрей Аркадьевич пӗр ӗмӗре хыҫа хӑварнӑ теме ҫук. Вӑл хаваслӑ, шӳтлеме юратать. Кӑҫал ҫулла вӗсем мӑшӑрӗпе Нонна Семеновнӑпа ҫемье ҫавӑрнӑранпа 75 ҫул ҫитнине паллӑ тунӑ.
«Эпир 1948 ҫулта паллашнӑ. Ун чухне эпӗ, ҫамрӑк офицер, вӑрҫӑ хыҫҫӑн тӑван яла таврӑнтӑм. Пӗр-пӗрне тӳрех килӗштертӗмӗр. Пӗр эрнеренех туй турӑмӑр, ӑна пӗтӗм ял илтмелле кӗрлеттертӗмӗр. Паян эпӗ унсӑр хамӑн пурнӑҫа курмастӑп. Ҫак юратӑва пула эпӗ 100 ҫула ҫитрӗм», - каласа кӑтартнӑ Андрей Аркадьев.
-1.7 °C